حتما برای شما هم پیش آمده که موقع درس خواندن، با وجود اینکه زمان زیادی را صرف می‌کنید و مطالب را چندین بار می‌خوانید، باز هم سر جلسه امتحان همه چیز را فراموش می‌کنید! یا شاید درست متوجه مفهوم درس نمی‌شوید و نمی‌توانید آن را برای دیگران توضیح دهید.
خبر خوب اینکه شما تنها نیستید! اما راه حل چیست؟
مشاوره تحصیلی الف مشاور قصد دارد در این مقاله؛ شما را با یک تکنیک ساده و کاربردی به نام “تکنیک فاینمن” آشنا کند که به شما کمک میکند تا مطالب درسی را بهتر یاد بگیرید، عمیق‌تر بفهمید و برای همیشه در ذهنتان بماند.
تکنیک فاینمن چیست؟
تکنیک فاینمن یک روش یادگیری فعال است که به شما کمک میکند تا مطالب را به طور عمیق درک کنید و آنها را به خاطر بسپارید. این تکنیک شامل چهار مرحله ساده است:
مراحل تکنیک فاینمن
انتخاب موضوع: ابتدا موضوعی را که می‌خواهید یاد بگیرید، انتخاب کنید.
یادداشت برداری: هر آنچه را که در مورد موضوع می‌دانید، روی یک برگه کاغذ بنویسید. سعی کنید از زبان ساده و قابل فهم استفاده کنید، انگار که می‌خواهید آن را به یک کودک آموزش دهید.
شناسایی نقاط ضعف: هنگام نوشتن، به نکاتی که در آنها اشکال دارید یا به خوبی متوجه آنها نشده‌اید، توجه کنید. این نکات را یادداشت کنید و برای یادگیری بیشتر روی آنها تمرکز کنید.
مرور و ساده‌سازی: به کتاب درسی یا منابع دیگر مراجعه کنید و نکاتی را که در آنها اشکال داشتید، دوباره مطالعه کنید. سپس سعی کنید این نکات را به زبانی ساده‌تر و با مثال‌های بیشتر برای خودتان توضیح دهید. میتوانید از روش‌های مختلفی مانند رسم نمودار، ساختن فلش کارت و … برای ساده‌سازی مطالب استفاده کنید.
تکنیک فاینمن با طرح مثال
حالا که با تکنیک فاینمن و مراحل آن آشنا شدید، بیایید ببینیم چطور می‌توانیم از این تکنیک برای درس خواندن و یادگیری بهتر استفاده کنیم:
مرحله اول: انتخاب موضوع
اولین قدم این است که موضوعی را که می‌خواهید یاد بگیرید، انتخاب کنید. این موضوع می‌تواند یک فصل از کتاب درسی، یک مفهوم علمی، یک فرمول ریاضی یا هر چیز دیگری باشد.
مرحله دوم: تدریس به یک کودک
تصور کنید که می‌خواهید این موضوع را به یک کودک (مثلا برادر یا خواهر کوچکترتان) آموزش دهید. برای این کار، باید مطلب را به زبان ساده و قابل فهم توضیح دهید.
مرحله سوم: شناسایی نقاط ضعف
هنگام توضیح دادن، ممکن است به نکاتی بربخورید که در آنها اشکال دارید یا به خوبی متوجه آنها نشده‌اید. این نکات را یادداشت کنید.
مرحله چهارم: مرور و ساده‌سازی
به کتاب درسی یا منابع دیگر مراجعه کنید و نکاتی را که در آنها اشکال داشتید، دوباره مطالعه کنید. سپس سعی کنید این نکات را به زبانی ساده‌تر و با مثال‌های بیشتر برای خودتان توضیح دهید.
نکات مهم در استفاده از تکنیک فاینمن
- از زبان ساده استفاده کنید: هدف این است که مطلب را به طور کامل درک کنید، نه اینکه از کلمات پیچیده استفاده کنید.
- از مثال‌های زیاد استفاده کنید: مثال‌ها به شما کمک می‌کنند تا مفاهیم انتزاعی را بهتر درک کنید.
- مرور و تکرار را فراموش نکنید: برای اینکه مطالب در ذهنتان بماند، باید آنها را مرور و تکرار کنید.
- از منابع مختلف استفاده کنید: فقط به کتاب درسی اکتفا نکنید و از منابع دیگر مانند اینترنت، فیلم‌های آموزشی و … هم استفاده کنید.
مزایای استفاده از تکنیک فاینمن
یادگیری عمیق‌تر: با توضیح دادن مطالب به دیگران، مجبور می‌شوید آنها را به طور کامل درک کنید.
بهبود حافظه: تکرار و مرور مطالب به شما کمک میکند تا آنها را بهتر به خاطر بسپارید.
افزایش اعتماد به نفس: وقتی بتوانید مطالب را به دیگران آموزش دهید، اعتماد به نفس شما افزایش می‌یابد.
شناسایی نقاط ضعف: با استفاده از این تکنیک، میتوانید نقاط ضعف خود را در یادگیری شناسایی کنید و روی آنها تمرکز کنید.
آیا تکنیک فاینمن فقط برای درس خواندن مفید است؟
خیر! شما میتوانید از این تکنیک برای یادگیری هر چیزی استفاده کنید، از یادگیری یک زبان جدید گرفته تا یادگیری یک مهارت جدید مانند نوازندگی یا برنامه‌نویسی.
تکنیک فاینمن در عمل: مثال‌های کاربردی
حالا که با مراحل تکنیک فاینمن آشنا شدیم، بیایید با چند مثال ببینیم چطور می‌توانیم از این تکنیک در درس‌های مختلف استفاده کنیم:
مثال ۱: درس تاریخ
فرض کنید می‌خواهید درباره‌ی جنگ جهانی دوم یاد بگیرید.
مرحله اول: موضوع “جنگ جهانی دوم” را انتخاب می‌کنید.
مرحله دوم: روی یک برگه کاغذ می‌نویسید: “جنگ جهانی دوم یک جنگ بزرگ بود که بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ اتفاق افتاد. در این جنگ، کشورهای زیادی درگیر بودند و میلیون‌ها نفر کشته شدند. دو گروه اصلی در این جنگ متحدین و متفقین بودند…”
مرحله سوم: هنگام نوشتن، متوجه می‌شوید که دقیقا نمی‌دانید علت شروع جنگ چه بود و هر گروه شامل چه کشورهایی می‌شد. این نکات را یادداشت می‌کنید.
مرحله چهارم: به کتاب تاریخ مراجعه می‌کنید و درباره‌ی علل جنگ و گروه‌های درگیر در آن بیشتر می‌خوانید. سپس سعی می‌کنید این نکات را به زبانی ساده و با مثال برای خودتان توضیح دهید. مثلا میتوانید یک نقشه از جهان رسم کنید و کشورهای متحدین و متفقین را روی آن مشخص کنید.
مثال ۲: درس ریاضی
فرض کنید می‌خواهید قضیه فیثاغورس را یاد بگیرید.
مرحله اول: موضوع “قضیه فیثاغورس” را انتخاب می‌کنید.
مرحله دوم: روی یک برگه کاغذ می‌نویسید: “قضیه فیثاغورس درباره‌ی رابطه‌ی بین اضلاع یک مثلث قائم‌الزاویه است. در هر مثلث قائم‌الزاویه، مربع وتر برابر است با مجموع مربع‌های دو ضلع دیگر.”
مرحله سوم: هنگام نوشتن، متوجه می‌شوید که نمی‌توانید این قضیه را با شکل و مثال توضیح دهید. این نکته را یادداشت می‌کنید.
مرحله چهارم: به کتاب ریاضی مراجعه می‌کنید و قضیه فیثاغورس را با شکل و مثال مطالعه می‌کنید. سپس سعی می‌کنید این قضیه را با رسم یک مثلث قائم‌الزاویه و محاسبه‌ی طول اضلاع آن برای خودتان توضیح دهید.
مثال ۳: درس علوم
فرض کنید می‌خواهید درباره‌ی فتوسنتز یاد بگیرید.
مرحله اول: موضوع “فتوسنتز” را انتخاب می‌کنید.
مرحله دوم: روی یک برگه کاغذ می‌نویسید: “فتوسنتز فرایندی است که گیاهان با استفاده از آن، نور خورشید را به انرژی تبدیل می‌کنند. در این فرآیند، گیاهان دی‌اکسید کربن را از هوا و آب را از خاک می‌گیرند و با کمک نور خورشید، آنها را به قند و اکسیژن تبدیل می‌کنند.”
مرحله سوم: هنگام نوشتن، متوجه می‌شوید که نمی‌دانید این فرآیند دقیقا چگونه اتفاق می‌افتد و چه عواملی در آن موثر هستند. این نکات را یادداشت می‌کنید.
مرحله چهارم: به کتاب علوم مراجعه می‌کنید و درباره‌ی مراحل فتوسنتز و عوامل موثر در آن بیشتر می‌خوانید. سپس سعی می‌کنید این فرآیند را با رسم یک نمودار یا ساختن یک مدل برای خودتان توضیح دهید.
با استفاده از این مثال‌ها، میتوانید ایده‌های بیشتری برای استفاده از تکنیک فاینمن در درس‌های مختلف به دست آورید.
چگونه می‌توان تکنیک فاینمن را با روش‌های دیگر مطالعه ترکیب کرد؟
تکنیک فاینمن به تنهایی یک روش بسیار موثر برای یادگیری است، اما می‌توان آن را با روش‌های دیگر مطالعه مانند مطالعه فعال، یادداشت‌برداری و … ترکیب کرد تا نتیجه بهتری گرفت. به عنوان مثال، میتوانید بعد از خواندن یک بخش از کتاب درسی، از تکنیک فاینمن برای مرور و تثبیت مطالب استفاده کنید.
جهت آشنایی با روش های تکنیکی مرور و جمع بندی کافیست کلیک کنید.
آیا تکنیک فاینمن برای همه ی افراد مناسب است؟
بله، تکنیک فاینمن برای همه افراد با هر سطح از توانایی یادگیری مناسب است. این تکنیک به خصوص برای کسانی که در یادگیری مطالب پیچیده مشکل دارند یا می‌خواهند مطالب را به طور عمیق‌تر درک کنند، بسیار مفید است.
آیا تکنیک فاینمن زمان‌بر است؟
در ابتدا، ممکن است استفاده از تکنیک فاینمن کمی زمان‌بر به نظر برسد، اما با تمرین و تکرار، این فرآیند سریع‌تر و آسان‌تر می‌شود. همچنین، با توجه به اینکه این تکنیک باعث یادگیری عمیق‌تر و ماندگارتر می‌شود، در واقع در زمان شما صرفه‌جویی میکند.
چگونه می‌توان از تکنیک فاینمن برای آمادگی برای کنکور استفاده کرد؟
تکنیک فاینمن می‌تواند به شما در آمادگی برای کنکور نیز کمک کند. شما میتوانید از این تکنیک برای یادگیری و مرور مطالب درسی، حل تمرین و تست و همچنین افزایش اعتماد به نفس خود استفاده کنید. به عنوان مثال، میتوانید بعد از حل یک تست کنکور، از تکنیک فاینمن برای تحلیل پاسخ خود و شناسایی نقاط ضعف خود استفاده کنید.
همچنین شما میتوانید در مقاله روش مطالعه PQRST با یکی دیگر از روش های مطالعه و یادگیری آشنا شوید.
نتیجه گیری
تکنیک فاینمن یک روش ساده و کاربردی است که می‌تواند به شما در یادگیری عمیق‌تر و ماندگارتر مطالب کمک کند. با استفاده از این تکنیک، میتوانید مطالب را بهتر درک کنید، به خاطر بسپارید و در موقعیت‌های مختلف از آنها استفاده کنید. پس از امروز تکنیک فاینمن را در برنامه مطالعه ی خود قرار دهید و از مزایای آن بهره مند شوید.
