خلاصه نویسی روشی برای پیشی گرفتن از رقبا
می‌دونید یکی از بهترین کارهایی که این روزها می‌تونید انجام بدید تا در ماه پایانی کنکور از بقیه داوطلب‌ها جلوتر باشید چیه؟ شما باید خلاصه نویسی کنید.
خلاصه نویسی چیه؟
خلاصه به نوشته‌هایی گفته میشه که شما بعد از خوندن یک درس به زبان خودتون می‌نویسید تا بتونید اون‌ها رو در زمان مناسب دوره کنید. خلاصه نویسی برای یک کنکوری خیلی مهمه و حکم برگ برنده رو برای شما داره. در ادامه بهتون توضیح میدم که چرا چنین حرفی می‌زنم.
زرنگ بازی و غر زدن اکیدا ممنوع!
وقتی حرف از خلاصه نویسی میشه بعضی از کنکوری‌ها با خودشون میگن که خلاصه نویسی وقت زیادی از ما میگیره، کی حوصله داره این همه درس رو خلاصه کنه و حرف‌هایی شبیه به این جملات.
با خودشون میگن که ما می‌تونیم این زمان رو به خوندن مطالب بیشتر اختصاص بدیم و فکر میکنن که با اینکار از بقیه داوطلب‌هایی که خلاصه نویسی میکنن جلو میفتن. ولی باید بهتون بگم که کنکوری جان، زرنگ بازی و غر زدن دو چیزیه که تو به هیچ وجه تو سال کنکور بهشون احتیاجی نداری. پس این دو تا رو بذار کنار تا بهت بگم چرا باید خلاصه نویسی کنی.
خلاصه نویسی سلاح سری تو برای ماه‌های پایانی!
فکر کنم تا الان متوجه این موضوع شدی که برای کنکور باید درس‌های خیلی زیادی رو بخونی و یاد بگیری. یکی از نگرانی‌های کنکوری‌ها همیشه اینه که چجوری این همه درس رو بخونم که از یادم نره! اینجاست که برگه‌های خلاصه نویسی به کمک شما میان، چون مهم‌ترین رمز یک کنکوری موفق، مرور مناسب درس‌هایی هست که تا به حال خونده، و بهترین روش یک مرور کارآمد اینه که خلاصه‌هایی که تا به حال نوشتین رو بخونید.
شما برای مرور یک درس باید زمان کمتری صرف کنید و در عین حال باید تمام نکات مهم درس رو دوره کنید. در اینجا خلاصه‌ای که به روش صحیح نوشته شده باشه به کمک شما میاد.
زمان‌هایی که می‌تونید از مطالب خلاصه شده استفاده کنید:
روزهای قبل از هر آزمون آزمایشی برای مرور درس‌های مشخص شده در بودجه بندی
(فقط کافیه یکبار برای یکی از آزمون‌ها اینکار رو انجام بدی، اون وقت متوجه میشی که اینکار چه تاثیر زیادی روی روند آزمون دادنت داره. چون اگر روزهای قبل از آزمون تمام خلاصه‌هایی که نوشتی رو دوره کنی، سر جلسه آزمون بهتر می‌تونی مطالب رو بازیابی کنی و نظم ذهنی خیلی بهتری داری.)
ماه پایانی کنکور برای مرور همه چیزهایی که تا اون موقع خوندید
(این مورد مهم‌ترین دلیل برای خلاصه نویسیه. در ماه و مخصوصا روزهای پایانی، دیگه زمانی برای از اول خوندن درسها از روی کتاب ندارید. شما باید در سریع ترین زمان ممکن تمام چیزهایی که تا اون روز خوندید رو دوره کنید تا آماده رفتن به سر جلسه کنکور بشید. بنابراین شما به خلاصه درسها برای تورق سریع در ماه پایانی نیاز دارید. خوندن خلاصه‌ها در این دوره علاوه بر مرور کلی همه درسها و به یاد آوردن مطالب فراموش شده، باعث میشه که شما سر جلسه کنکور بهتر بتونید مطالب رو بازیابی کنید و با خوندن صورت سوال و دیدن گزینه‌ها، اطلاعات سریع تر به ذهنتون هجوم بیارن)
امتحان‌های کلاسی (برای امتحان‌های مدرسه هم می‌تونید از خلاصه‌هایی که نوشتید استفاده کنید. مثلا به جای اینکه دو بار کتاب رو بخونید می‌تونید یک بار کتاب رو بخونید و برای دفعه دوم خلاصه‌هایی که نوشتید رو مرور کنید.)
حالا متوجه شدی که چرا باید خلاصه نویسی کنی؟ این درسته که تو باید برای درس‌های زیادی خلاصه بنویسی ولی به این نکته توجه کن که این کار رو فقط یه بار باید انجام بدی و تا روز کنکور می‌تونی از همون خلاصه‌ها استفاده کنی.
خلاصه‌ای که می‌نویسم حجمش از خود کتاب هم بیشتره!
یکی از عمده‌ترین مشکلات کنکوری‌ها اینه که موقع خلاصه نویسی به خودشون میان و میبینن که حجم خلاصه‌ای که نوشتن انقدر زیاده که اگر موقع مرور کردن دوباره خود کتاب رو بخونن بیشتر به نفعشونه!
اگر شما هم این مشکل رو دارید باید بهتون بگم که شما تنها نیستید! خود من هم سال کنکورم درگیر چنین مشکلی بودم اما بالاخره تونستم شکستش بدم و خلاصه‌های خودم رو بنویسم و با این کار در ماه پایانی خیالم راحت بود و تونستم تمام درس‌هایی که خونده بودم رو دوره کنم و با خیال راحت سر جلسه کنکور برم. میخوای بدونی چطوری؟
دو قدم اصلی برای شروع خلاصه نویسی
قدم اول: یکی از دلایلی که باعث میشه شما نتونید خلاصه خوبی بنویسید اینه که تسلط کافی روی درسی که میخواین ازش خلاصه بنویسید، ندارید. پس قدم اول اینه که شما به قدر کافی درس رو خونده باشید و با مفاهیمش آشنا باشید. فراموش نکنید که با یکبار خوندن متنی نمیشه خلاصه خوبی برای کنکور نوشت. پس به اندازه‌ای درسی رو بخونید که کاملا اون رو یاد بگیرید.
قدم دوم: بعد تسلط روی درس، حالا نوبت اینه که وارد گود بشید و شروع به نوشتن خلاصه کنید. شما باید مفهوم هر پاراگرافی رو که می‌خونید به صورت کوتاه در برگه خلاصه نویسی بنویسید. ترجیحا ترتیب نوشتن مطالب رو با کتاب درسی وفق بدید تا هنگام مرور، نظم ذهنیتون حفظ بشه. بیشتر دانش آموزها وقتی به این مرحله می‌رسند نمی‌دونند که باید چه مطالبی رو خلاصه کنند و به خاطر همین شروع به نوشتن تمام مطالب می‌کنند و در نتیجه حجم خلاصه نویسیشون به قدری زیاد میشه که هم خودشون از نوشتن خسته میشن و هم خوندن اون خلاصه نویسی فایده‌ای براشون نداره. پس باید بدونی که لازمه چه چیزهایی رو بنویسی.
وقتی این دو تا قدم رو برداری می‌تونی از روش‌های مختلفی برای خلاصه نویسی استفاده کنی که در ادامه یکی از مهم‌ترین روش‌ها رو بهت معرفی می‌کنم.
دو سبک خلاصه نویسی
- تغییر لحن: زمانی که مطلبی را بارها مطالعه می کنید اما آن را یاد نمی‌گیرید. همین مطلب را فرد دیگری براش شما توضیح می دهد به خوبی یاد می‌گیرید. برای درک بهتر مفاهیم بایستی لحن آنها را تغییر دهید. برای یادگیری بهتر و بیاد آوردن مطالب بسیار کاربردی است. وقتی مطلبی را بجای اینکه حفظ کنید به زبان خودمانی برگردانید یادآوری آن آسان‌تر خواهد شد.
- استفاده از کلمات هم معنی: یادگیری بعضی از کلمات دشوار تر است و کلمات سنگینی هستند. پیشنهاد می کنیم هم معنی این کلمات را انتخاب کنید که به خاطر سپردن آنها آسان‌تر است.
برای نوشتن خلاصه مثل کتاب درسی عمل نکن!
برای خلاصه نوشتن از روش‌های زیادی می‌تونی استفاده کنی. مثل کتاب درسی شروع به نوشتن جملات طولانی و توضیح دادن نکن. این رو به خاطر داشته باش که هر چقدر خلاصه‌ای که می‌نویسی کوتاه تر و کامل تر باشه، کارت رو بهتر انجام دادی.
مثلا می‌تونی از نقشه ذهنی استفاده کنی که یکی از بهترین روش‌ها برای خلاصه نویسیه.
نقشه ذهنی:
نقشه ذهنی که توسط تونی بوزان معرفی شده به شبکه‌ای از اطلاعات گفته میشه که خلاصه مطالب رو در بر میگیره. این روش یکی از موفق‌ترین و مهم‌ترین روش‌های خلاصه نویسیه. فایده این روش اینه که شما با یک نگاه به این نقشه و در مدت زمان کوتاهی می‌تونید همه مطالب رو به خاطر بیارید و اینطوری بخش زیادی از زمانتون دخیره میشه.
چطوری نقشه ذهنی بکشیم؟
در هر نقشه ذهنی، در وسط صفحه باید موضوع اصلی نوشته بشه. معمولا موضوع اصلی در دایره نوشته میشه اما شما از هر شکلی می‌تونید استفاده کنید. در ادامه باید مطالب مهمی رو که به موضوعتون مربوط هستند رو بنویسید و اون‌ها رو با استفاده از خط‌ها و فلش‌های مناسب به موضوع اصلی مرتبط کنید. برای هر کدوم از مطالب جدیدی که نوشتید دوباره اینکار رو انجام بدید. یعنی مطالب مرتبط با اون‌ها رو با فلش بهشون متصل کنید. این روند رو تا موقعی که همه مطالب مهم یادداشت شده باش ادامه بدید.
سرفصل نویسی:
هر فردی میتونه با این روش که خیلی راحت و آسونه یک خلاصه نویسی خوب و کاربردی داشته باشه. مطلبی رو که در حال مطالعه اون هستید ۴ یا ۵ کلمه مهمو کلیدی رو پیدا کنید. مانند یک لیست یادداشت کنید، زیر هر کلمه چند خط جا بگذارید و عبارات مرتبط با آن را زیر کلمه ها یادداشت کنید. این یک روش کلی برای خلاصه نویسی است.
یک نکته مهم!
یادتون باشه که در تمام این مراحل فقط باید کلمات مهم و کلیدی رو بنویسید. از جزئی گویی و نوشتن مطالب کم اهمیت خودداری کنید.
رنگ‌های مرموز!
در نقشه ذهنی با استفاده از رنگ‌های مختلف رمزگذاری کنید.
برای اینکار باید یک دسته بندی درست کنید. مثلا تصمیم بگیرید که فرمول‌ها رو با رنگ آبی یا اسامی خاص رو با رنگ مشکی بنویسید. اینطوری شما از روش تصویر سازی برای به حافظه سپردن و یادآوری مطالب استفاده می‌کنید که یکی از بهترین روش‌هاست.
وقتی از رنگ‌های مشخص استفاده کنید، هنگام مرور مطالب زمان کمتری برای به خاطر آوردن اطلاعات صرف می‌کنید. پس قدرت رنگ‌ها رو دست کم نگیرید.
از شکل‌های متفاوت استفاده کنید
شکل‌ها هم مثل رنگ‌ها هستند. می‌تونید برای هر دسته از موضوعات شکل خاصی رو در نظر بگیرید. مثلا تاریخ‌های مهم رو با شکل دایره مشخص کنید یا روابط علی و معلولی رو با مربع مشخص کنید. با انجام اینکار باز هم مطالب رو بهتر و راحت‌تر به خاطر میارین و زمان کمتری برای مرور صرف می‌کنید.
سعی کردم به صورت جامع و کاربردی بهتون توضیح بدم که چطوری یک نقشه ذهنی رسم کنید. حتما از رنگ‌ها و شکل‌ها برای شخصی سازی خلاصه‌ای که می‌نویسید استفاده کنید. شاید بار اول کشیدن یک نقشه ذهنی براتون سخت باشه اما به مرور کاملا مسلط میشین که چه جوری ترسیمش کنید.
این همه نکته! کدومش رو خلاصه کنم؟
موضوع اصلی هر پاراگراف در یک یا دو جمله
تعریف کوتاهی از مفاهیمی که برای اولین بار در درس معرفی شدن (مثل نوشتن چند کلمه در تعریف کلمه اومانیسم در درس جامعه شناسی)
یادداشت کردن روابط علی و معلولی (با استفاده از فلش‌ها)
با توجه به نیاز خودتون می‌تونید موارد دیگه‌ای هم به خلاصه‌ای که نوشتید اضافه کنید. مثلا من همیشه اسامی و تاریخ‌ها رو فراموش می‌کردم برای همین بخشی از خلاصه‌ام رو به یادداشت کردن اسامی خاص و تاریخ‌های مهم اختصاص می‌دادم.
در کل شما باید نکات مهم و کلیدی رو یادداشت کنید. هر جمله در عین حال که باید کوتاه باشه، باید نکته خیلی مهمی رو هم در بر بگیره. به قول شاعر شما باید کم و گزیده سخن بگید.
در تمام مراحل نوشتن خلاصه نباید وسواس به خرج بدید. به صدای عقلتون گوش بدید. خودش بهتون میگه که کدوم مطالب مهم تره.
تو می‌تونی برای همه درسها خلاصه بنویسی!
درسته که بعضی درسها ماهیتشون جوریه که قابلیت بیشتری برای خلاصه شدن دارن (مثل درس دینی) ولی هیچ درسی وجود نداره که نشه ازش خلاصه نوشت.در هر درسی نکات مهمی وجود داره که شما می‌تونید اون نکته‌ها رو خلاصه کنید. مثلا خیلی‌ها فکر می‌کنند که برای درس ریاضی نمیشه خلاصه نوشت اما شما می‌تونید این کار رو انجام بدید.
خلاصه شما میتونه شامل فرمول‌های هر درس و نکاتی باشه که باعث شده سوال‌ها رو اشتباه حل کنید. پس یادتون باشه که شما برای هر درسی می‌تونید خلاصه متناسب با خودش رو بنویسید. مهم اینه که شما مطالب مهم رو جمع آوری کنید تا در مواقع نیاز ازشون استفاده کنید و از بقیه جلو بزنید.
برای نوشتن خلاصه فقط یک نفر میتونه بهت کمک کنه و اون خودتی!
شاید وقتی برای اولین بار شروع به خلاصه نویسی بکنید اینکار به نظرتون سخت باشه و ترجیح بدید که دیگه هیچ وقت انجامش ندید و برای مرورها باز هم از خود کتاب استفاده کنید. یا شاید هم ترجیح بدید خلاصه‌هایی که توسط افراد دیگه‌ای نوشته شده رو تهیه کنید.
اما باید بدونید که خوندن خلاصه‌های بقیه نمی‌تونه به اندازه کافی به شما کمک کنه. چون این واضحه که شما مطلبی رو که به زبان خودتون نوشته شده باشه، بهتر یاد می‌گیرید و همچنین باید توجه کنید که بقیه افراد نمی‌دونن که شما کدوم قسمت درس رو کاملا یاد گرفتید و در کدوم قسمت‌ها مشکل دارید. پس تنها کسی که میتونه بهترین خلاصه نویسی رو برای شما انجام بده، خودتون هستید. چون خلاصه شما باید کاملا توسط خود شما شخصی سازی شده باشه.
شما برگ‌های برنده رو کجا نگه می‌دارید؟
خلاصه نویسی‌ها برگ‌های برنده شما در سال کنکور هستند. به نظر شما خلاصه نویسی ها باید در کجا نوشته بشن؟
من دو روش خوب برای جمع آوری این برگ‌های برنده به شما پیشنهاد می‌کنم:
روش اول: یک دفتر بردارید و اون رو به قسمت‌های مختلف تقسیم کنید. به این صورت که هر قسمت برای یک درس باشه. (خود من سال کنکورم دو تا سررسید برداشته بودم و صفحات اون رو متناسب با درس و پایه تقسیم کرده بودم. مثلا بخش اول به زبان سال دهم اختصاص داشت و بخش بعدی به زبان سال یازدهم و …)
روش دوم: چون شما نمی‌دونید که حجم خلاصه نویسی شما قراره چقدر باشه و برای هر درس به چند صفحه نیاز دارید، تو این روش من استفاده از یک کلاسور رو به شما پیشنهاد می‌کنم. با استفاده از این روش شما می‌تونید به هر درس برگه اضافه یا کم کنید و دیگه نگران کمبود فضا نیستید.
تبدیل به استاد خلاصه نویسی شو!
حتما تا به حال این جملات رو شنیدید که میگن، کار نیکو کردن از پر کردن است، یا کار کن تا استاد شوی. یکی از بزرگ‌ترین راهنماهای شما برای یاد گرفتن خلاصه نویسی، همین جملاته. برای این که بتونید خلاصه نویس خوبی بشید باید این نکاتی که بهتون گفتم رو تمرین کنید،
پس شما باید چندین خلاصه بنویسید تا در هر کدوم بهتر از قبلی عمل کنید. در چندتای اول ممکنه با مشکلاتی که اشاره کردم رو به رو بشید. ممکنه حجم خلاصه نویسیتون خیلی زیاد باشه یا ممکنه ندونید باید چه چیزهایی رو یادداشت کنید. ولی نگران نباشید، یکبار دیگه نکاتی که بهتون گفتم رو مرور کنید و به سراغ تمرین کردن برید، بعد از نوشتن چند خلاصه نویسی شما تبدیل به استاد این کار میشید.
با آرزوی موفقیت شما داوطلبان عزیز