انواع سبک‌های مطالعه
اغلب دانش آموزان، دانشجويان و علاقه مندان آموزشي از مربيان و استادان خود بارها پرسش مي‌‌كنند كه چگونه مطالعه كنيم تا مطالب را بهتر در ذهن سازماندهي كنيم؟ صبح زود مطالعه كنيم يا شب هنگام؟ با صداي بلند مطالعه كنيم يا به آهستگی؟
مطالب را مرور كنيم؟ پيشكسوتان فرهنگي نيز با توجه به تجربيات و روش هاي
علمی شيوه‌هايی را توصيه مي‌‌كنند.
مطلب زير از كتاب زمينه روان‌شناسي “هيلگارد” تهيه شده كه مي‌‌تواند پاسخگوي برخي از پرسش هاي مربوط به شيوه هاي مطالعاتي باشد. با هم اين مطلب را مرور مي‌‌كنيم:اساس امر مطالعه و خواندن بدون فراموشي، يادگيري و حافظه است.
در اين جا با تكنيك ” PQRST” (كه مخفف آن در زبان انگليسي، ”Preview” مرور اجمالي، ”Question” سوال، ”Read” خواندن، “Self-recitation” تلقين و تكرار ”Test” آزمون است) آشنا مي‌‌شويد:
مرحله P
در اولين گام مطالعه، مروري اجمالي بر كل مطالب مورد مطالعه كنيد تا از موضوعهاي اصلي آن تصوري پيدا كنيد. اين كار را مي‌‌توان با خواندن رئوس مطالب و سپس گفتارهاي اصلي و تصاوير و عكس هاي آن انجام داد.
مهم‌ترين جنبه مرحله مرور اجمالي اين است كه مي‌‌توان خلاصه مطالب را در پايان هر فصل به دقت خواند و در مورد هر يك از نكاتي كه در اين خلاصه آمده است تامل كرد. خواه ناخواه به ذهنتان خطور مي‌‌كند كه بايد پس از خواندن مطالب جواب را پيدا كرده باشيد و دستاورد اين مرحله، به دست آوردن ديد كلي نسبت به عناوين فصلها و نحوه سازماندهي آنهاست.
مرحله Q
عناوين اصلي مطالب را به يك يا چند پرسش تبديل كنيد؛ پرسش هايي كه با خواندن آن گفتارها، به پاسخ آنها دست مي‌‌يابيد. بايد از خود بپرسيد: مطالب عمده اي كه مولف مي‌‌خواهد در اين گفتار بيان كند، چيست؟
مرحله R
در اين مرحله، گفتار مورد نظر را با دقت به معناي آن بخوانيد و بكوشيد جواب پرسش هايي را كه در مرحله Q مطرح كرده بوديد بيابيد، لذا بايد در مورد آنچه كه در دست مطالعه داريد تامل كنيد و آن را به مطالب ديگري كه مي‌‌دانيد ارتباط دهيد. پس مي‌‌توان واژه‌ها يا عبارات كليدي را در متن علامت زد.
اصولا مي‌‌بايست ۱۰ الي ۱۵ درصد متن را علامت زد زيرا در اين مرحله، هدف اين است كه واژه‌ها يا مطالب اصلي متن مشخص شود تا بعد بتوانيد آنها را مرور كنيد. تا وقتي تمام گفتار و مطالب كليدي آن را نخوانده ايد يادداشت برنداريد اين كار كمك مي‌‌كند اهميت نسبي هر نكته را دريابيد.
مرحله S
پس از به پايان رساندن مطالعه مطالب بكوشيد تا نكات عمده آن را به ياد آوريد و اطلاعاتي را كه در آن مطرح شده است از حفظ بيان كنيد، درس پس دادن به خود، روش بسيار موثري براي تثبيت مطالب در حافظه است. مطالب را به زبان خودتان بيان كنيد و اطلاعات مطرح شده را از حفظ بگوييد.
در نبود افراد بهتر است با صداي بلند اين كار را انجام دهيد اما اگر افراد ديگري هم حضور دارند مي‌‌توانيد اين كار را در ذهنتان انجام دهيد.
مطلب را با متن مقابله كنيد تا مطمئن شويد كه آنها را درست و كامل به ياد آورده ايد. با تكرار يا از بركردن مطالب، متوجه مي‌‌شويد كه چه چيزهايي را به خاطر نسپرده ايد. اين كار به شما كمك مي‌‌كند تا اطلاعات را در ذهن خود سازماندهي كنيد. پس از آنكه گفتار اولي به پايان رسيد مي‌‌توانيد به گفتار بعدي بپردازيد و باز هم مراحل S.R.Q را در مورد آن به كار بنديد.
همين روش را تا پايان گفتارهاي يك فصل اعمال كنيد.
مرحله T
پس از پايان مطالعه يك فصل، بايد از خودتان امتحان بگيريد و كل مطالب فصل را مرور كنيد. بنابراين يادداشت هاي خود را دوره كنيد و ببينيد كه آيا نكات اصلي را به ياد مي‌‌آوريد يا نه؟ بكوشيد تا دريابيد كه مطالب مختلف فصلها چه ارتباطي با هم دارند؟ در مرحله T ، ممكن است براي يافتن مطالب و نكات كليدي به كل فصل مراجعه كنيد و در اين مرحله بايد خلاصه فصلها را بخوانيد، همچنين به هر مدخلي جزئيات بيشتري بيفزائيد. مرحله T را نبايد به شب امتحان موكول كرد، بهترين زمان براي اولين مرور هر فصل، بلافاصله پس از خواندن آن است.
پژوهش‌هاي انجام شده نشان مي‌‌دهد كه روش (PQRST) بسيار مفيد بوده است، به گونه اي كه بر روخواني ساده مطالب فصل، از ابتدا تا انتها ارجحيت دارد، مرحله تلقين و تكرار در اين روش بسيار مهم است. به جاي چند بار خواندن مطالب بخش عمده زمان مطالعه را براي حفظ كردن فعالانه مطالب صرف كنيد.
بر اساس پژوهش‌هاي انجام شده، خواندن دقيق خلاصه مطالب هر فصل، پيش از خواندن آن، بهره وري مطالعه را بسيار بيشتر مي‌‌كند. خواندن خلاصه هر فصل سبب مي‌‌شود كه كل مطالب آن در ذهن سازماندهي شود. حتي اگر نخواهيد از تمام مراحل روش (PQRST) پيروي كنيد خوب است به اهميت تلقين و تكرار و خواندن خلاصه مطلب فصل براي ورود به مطلب توجه خاصي مبذول كنيد.
با آرزوی موفقیت شما داوطلبان عزیز